عکاس مستند اغلب بر یک عنوان یا داستان در طول یک دوره زمانی، فوکوس می‌کند و سپس مجموعه‌ای از تصاویر درباره آن عنوان را نشر می‌دهد. از این منظر میتوان آن را با روزنامه‌نگاری که تنها به رویدادهای واقعی به طور لحظه‌ای توجه دارد تفاوت قائل شد. اما چرا بیشتر تصاویر مستند، کلکسیونی هستند؟
زیرا یک عکس برای نشان دادن یک داستان یا حقیقت به خودی خود کافی نیست. مخصوصاً اینکه بررسی زوایای مختلف یک عنوان و عکاسی از آن هم میتواند به زمان زیادی نیاز داشته باشد. به همین دلیل است که کلکسیونی از عکس‌ها می‌توانند یک داستان کامل را روایت کنند و دقیقاً بازگو‌کننده مشکل باشند.
عکاسی مستند اجتماعی
عکاسی مستند اجتماعی یکی ازگونه‌های زیرمجموعه عکاسی مستند است که به طور عمومی به عنوان ابزاری جهت مستندسازی رویدادهای مهم تاریخی، بهره می‌گیرد. این رویدادها میتواند جنگ‌ها یا رویدادهای سیاسی را شامل شوند. به واقع، زمانی که عکس‌ها و مستندهای تولید شده مرتبط با مفاهیم اجتماعی یا محیطی باشند، به آن عکاسی اجتماعی گفته می‌شود.
در این وضعیت عکاس، مستندهای اجتماعی را جهت نشان دادن هر گونه نابرابری و بی‌عدالتی در جامعه می‌داند. وی به تشریح منتقدانه از این دست مسائل و روش برخورد اشخاص با آنها می‌پردازد و سپس با دفاعیات خود از آن دسته از افراد و جوامع، تلاش دارد تا توجه مخاطبان را به موضوع خود سوق دهد.
انواع عکاسی مستند
معرفی هنر عکاسی شاخه های زیادی دارد زیرا میتواند عناوین مختلفی را برای عکاسی مستند تعریف نمود. بعضی از این عناوین را در زیر می‌آوریم.
- عکاسی اجتماعی
- عکاسی روستایی
- عکاسی سیاسی
- عکاسی شهری
- عکاسی معماری
- عکاسی ورزشی
- عکاسی حیات وحش
- عکاسی خیابانی
- عکاسی هنری
- عکاسی طبیعت
- عکاسی خبری
- عکاسی عروسی
- عکاسی از مشاغل
- عکاسی بازار
- عکاسی پرتره مستند
عکاسی خیابانی
عکاسی خیابانی به معنای ثبت زندگی روزانه افراد به شکل تک تصویر و واضح است. این نوع عکاسی نه تنها در خیابان‌ها بلکه در مترو، بازار و هر مکان عمومی دیگری قابل رخ دادن است. از زاویه نگاه برخی از افراد، عکاسی خیابانی، سبکی مرتبط با فضای شهری می‌باشد. ولی هر تصویری در شهر را نمی‌توان عکاسی خیابانی نامید زیرا در خیابان‌ها میتوان عکاسی مستند نیز گرفت. بنابراین بین عکاسی مستند و خیابانی، فرق‌هایی وجود دارد.
فرق بین عکاسی خیابانی و مستند
از تفاوت‌های اساسی میان عکاسی خیابانی و مستند این است که عکاسی خیابانی را میتوان در یک لحظه از زمان بدون هیچ برنامه‌ریزی از قبل انجام داد. این در حالی است که عکاسی مستند تنها در برگیرنده یک موضوع اصلی است. همچنین در عکاسی خیابانی آزادی عمل بیشتری برای به تصویر کشیدن هر چه بیشتر هنر وجود دارد.
ضمناً عکاسی مستند میتواند در هر مکانی که موضوع اصلی، محوریت یابد رخ دهد ولی در عکاسی خیابانی، صحنه میتواند در ترکیب‌بندی، ایفای نقش کند. بدین‌معنا که در عکاسی مستند، محوریت تعیین کننده، صحنه است. این در حالی است که در عکاسی خیابانی، صحنه یا همان محیط، خود موضوع است.
نکته جالبی که وجود دارد این است که عکسهای خیابانی بر اثر گذشت زمان، در لباس عکسهای مستند خود‌نمایی می‌کنند. چون نگاهی مختصر به صحنه‌هایی از قدیم دارند و تکه‌هایی از تاریخ اجتماعی را به رخ می‌کشند.
فرق عکاسی مستند و خبری
تفاوت بین عکاسی مستند و خبری را در هدف و استایل آنها میتوان پایه‌ریزی کرد. عکاسی خبری تنها به یک داستان یا اتفاق خبری بسنده می‌کند ولی عکسهای مستند در طول یک دوره زمانی و به شکل مجموعه‌ای جهت فهمیدن موضوع مهم به ثبت می‌رسند.
عکسهای عکاسی خبری را فتوژورنالیسم می‌گویند. این نوع عکس‌ها تنها بر نزاع مخاطبان در زمانی کوتاه‌مدت تمرکز دارند. آنها تنها در روزنامه‌ها و کانال‌های تلویزیونی نشر می‌یابند که تاریخ منقضی شدن دارند. ولی عکسهای عکاسی مستند جهت مطالعه در طولانی‌مدت و برای استفاده‌های بعدتر نگهداری و ثبت می‌شوند. این تصاویر به معنی واقعی کلمه، بازگو کننده تاریخ هستند.
آموزش عکاسی مستند
یادگیری عکاسی مستند اصلاً سخت نیست؛ تنها احتیاج به برنامه‌ریزی مدون و با دقت زیاد دارد. برای آن‌که کارتان را راحت‌تر شروع نمایید، لازم است تا مراحل زیر را طی کنید:
- موضوع عکاسی مستند را انتخاب نمایید:
نخستین گام در یادگیری عکاسی مستند این است که بدانید کدام موضوع میتواند برای شما ایده آل باشد. ممکن است در ابتدای امر، انتخاب کردن یک موضوع کار دشواری به نظر برسد. البته این در صورتی است که تازه مشغول یادگیری شده‌اید.
بهترین موضوع میتواند همان موضوعی باشد که از پیش ذهن شما را برانگیخته و شما را علاقه‌مند کرده است. علی‌الخصوص چنانچه اطلاعاتی درباره این موضوع دارید کارتان بسیار سهل‌تر است زیرا به طور قطع، اطلاعاتتان آسان‌تر و تکمیل‌تر از جمع کردن اطلاعات از صفر است.
- در مورد موضوع خود به تحقیق بپردازید:
عکاسان خبره در پروژه‌های مستند، به طور تصادفی به یک موضوع خاص ورود پیدا نمی‌کنند؛ بلکه همواره موضوعی که به آنها نزدیک‌تر است یا به آن علاقه خاصی دارند را بر می‌گزینند و سپس در مورد آن با دقت زیاد به تحقیق می‌پردازند. چنانچه به درک موضوعات به خوبی دست نیابید، نمی‌توانید به خوبی از پس گرفتن عکس‌هایی برآیید که مفهوم خود را به مردم انتقال می‌دهند.
ضمنا شما به عنوان یک عکاس اجتماعی بایستی دقیقاً در ذهن خود موضوعی که می‌خواهید در مورد آن مردم را آگاه سازید، ترسیم کنید. لازم است تا مخاطب با دیدن تصاویر شما دانش خود را درباره چه چیزی افزایش دهد؟ همچنین شما قصد دارید تا این عکس‌ها، چه تغییری را ایجاد نمایند؟ برای پیدا کردن جواب این سوالات لازم است تا به اندازه کافی تحقیق نمایید.
- برای شروع پروژه عکاسی، برنامه‌ریزی کنید:
لازم است تا در یادگیری عکاسی مستند، یک برنامه‌ریزی مدون و جامع برای جهت دادن به افکارتان داشته باشید. حتماً لازم است تا از پروژه مد نظر و خلاصه‌ی کاری که قصد انجام آن را دارید، یادداشت‌هایی مکتوب کنید تا دقیقاً مسیر کاریتان مشخص شود. داشتن این برنامه دقیق و یادداشت‌برداری‌ها، باعث می‌شود تا شما بر روی کار خود به خوبی متمرکز شوید.